Το «οικοδομικό συμβόλαιο» του τάφου της Αμφίπολης που παρουσιάστηκε χθες, Τετάρτη, είναι το «κλειδί» για το συσχετισμό του με τον χιλίαρχο του εταιρικού ιππικού, ναυάρχου και αδερφικού φίλου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ηφαιστίωνα, σύμφωνα με τις δηλώσεις του στενού συνεργάτη της Κατερίνας Περιστέρη και αρχιτέκτονα,Μιχάλη Λεφαντζή στο TheTOC. « Η επιγραφή “Περέλαβον Ηρώον Ηφαιστίωνος” είναι το εύρημα που μας οδηγεί στο πρόσωπο του Ηφαιστίωνα», μας λέει ο κ. Λεφαντζής στη συνέντευξη που μας παραχώρησε λίγες ώρες μετά τις νέες αποκαλύψεις για την Αμφίπολη οι οποίες συγκλόνισαν τον επιστημονικό, και όχι μόνο, κόσμο.
Ηρώο του Ηφαιστίωνα κατά παραγγελία του Μεγάλου Αλεξάνδρου
«Το ταφικό μνημείο της Αμφίπολης ξεκίνησε τη “λειτουργία” του ως Ηρώον του Ηφαιστίωνα και μάλιστα κατά παραγγελία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στον φημισμένο αρχιτέκτονα της εποχής Δεινοκράτη», μας επιβεβαιώνει ο κ. Λεφαντζής. «Μετά η χρήση του μπορεί να άλλαξε αλλά ξεκίνησε έτσι».
«Το “Παρέλαβον” είναι οικοδομική επιγραφή, οικοδομικό graffiti και έχει γραφεί κατά την παράδοση – παραλαβή του κτηρίου, του οικοδομήματος. Εγινε γιατί υπήρχε συμβόλαιο – άρα και κονδύλι για την κατασκευή του», ξεκαθαρίζει.
Για τον κ. Λεφαντζή τα νέα ευρήματα που παρουσιάστηκαν το απόγευμα της Τετάρτης 30 Σεπτεμβρίου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης θα πρέπει να κλείσουν μια για πάντα τη συζήτηση για το αν το μνημείο είναι Ελληνιστικό ή Ρωμαϊκό.
Το μνημείο δεν είναι Ρωμαϊκό
«΄Οσο αφορά τη χρονολόγηση, όλα ξεκινούν από τα Μονογράμματα (σ.σ. τα επιγραφικά σήματα που αποδίδονται, κατά την ομάδα, σε μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα). «Αυτά χρονολογούν πλήρως τον περίβολο. Τα μονογράμματα αυτά μας δείχνουν ξεκάθαρα ότι το μνημείο είναι ελληνιστικό. Δεν είναι Ρωμαϊκό. Εγινε καταστροφή στα Ρωμαϊκά χρόνια αλλά … μέχρι εκεί» μας λέει ο κ. Λεφαντζής. Και συμπληρώνει:
«Το ταφικό μνημείο “λειτουργεί” από τα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια – εξάλλου ένα τόσο λαμπρό μνημείο δεν μπορεί να φτιάχτηκε αργότερα διότι δεν υπήρχαν χρήματα στην περιοχή της Μακεδονίας. Επιμένω: στην ΄Εφεσσο, στην Πέργαμο και στη Μίλητο υπήρχαν άπειρα χρήματα. Η Μακεδονία είναι άλλη επαρχία, έχει άλλο Βασιλιά. Εκεί κυβερνούν άλλοι διάδοχο.’ Εχει μεγάλη σημασία το πότε δόθηκαν χρήματα και γιατί».
Ο τάφος και η σύνδεσή του με το Ηρώο
Και ο τάφος που βρέθηκε στον τύμβο Καστά; «Το μνημείο ξεκινά ως ηρώο του Ηφαιστίωνος και μόνο», επαναλαμβάνει ο κ. Λεφαντζής. Ο κιβωτιόσχημος τάφος που έχει βρεθεί απλώς “συναντάται” μ’ αυτή την κατασκευή. Δεν ξέρουμε για τον τάφο. Ξέρουμε γι’ αυτούς τους θαλάμους που έχουμε και τη γραπτή ζωφόρο (σ.σ. βρέθηκε στον δεύτερο θάλαμο) ότι, ναι, προφανώς το μνημείο πρωτοδημιουργήθηκε για τη λατρεία ενός αφηρωϊσμένου νεκρού.
Για τον κ. Λεφαντζή, ο κιβωτιόσχημος τάφος που ανακαλύφθηκε στον τύμβο Καστά σηματοδοτεί μια προσπάθεια ενοποίησής του με τον περίβολο έτσι ώστε το οικοδόμημα να αποκτήσει ενοποιημένο χαρακτήρα. «Εμείς ξέρουμε ότι ο ταφικός περίβολος και το σήμα στην κορυφή (σ.σ. εννοεί τον Λέοντα της Αμφίπολης που κατά την ανασκαφική ομάδα ήταν στην κορυφή του τύμβου) αποτελούν ένα από τα Ηρώα του Ηφαιστίωνα. Χαρακτηριστικό και το Ηρώο του Ηφαιστίωνα στα Εκβάτανα όπου υπάρχει λιοντάρι ανάλογο», λέει.
Δεινοκράτης: Ο διάσημος αρχιτέκτονας πίσω από τα Ηρώα του Ηφαιστίωνα
Και το όνομα του φημισμένου αρχιτέκτονα Δεινοκράτη πως συνδέεται με το ταφικό μνημείο; «Όλα τα ηρώα του Ηφαιστίωνος σχεδιάστηκαν από το Δεινοκράτη», απαντά ο κ. Λεφαντζής. «Το γράφει η αρχαία γραμματεία. Ο Διόδωρος Σικελιώτης αναφέρει ότι ανέθεσε στον Κλεομένη να δημιουργήσει στην Αλεξάνδρεια δύο Ηρώα που τα σχεδίασε ο Δεινοκράτης. Ως προδιαγραφή στο συμβόλαιο των συγκεκριμένων Ηρώων ήταν να μπει το όνομα του Ηφαιστίωνα. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε ένα διακριτό μνημείο και το πρωτόκολλο παράδοσης παραλαβής του Ηρώου (σ.σ. αναφέρεται στις τρεις επιγραφές που βρέθηκαν) τρεις φορές. Μάλλον το παρέλαβαν κατά τμήματα».
Ο κ. Λεφαντζής επισημαίνει ότι δημιουργήθηκαν περισσότερα από ένα Ηρώα για τον Ηφαιστίωνα στην περιοχή της Μακεδονίας. ΄Οπως μας λέει, στο συγκεκριμένο σημείο δημιουργήθηκε διότι από εδώ ξεκίνησε η εκστρατεία στην Ασία. Στα Εκβάτανα δημιουργήθηκε άλλο διότι εκεί πέθανε ο Ηφαιστίωνας. Της Αλεξάνδρειας ήταν ίσως το πιο λαμπρό Ηρώο του Ηφαιστίωνα. Ο Δεινοκράτης έκανε το ίδιο θέμα με μερικές παραλλαγές.
Αντίγονος ο Μονόφθαλμος: Ο πιστός στρατηγός στην παραλαβή του Ηρώου
Το μονόγραμμα «ΑΝΤ» θεωρήθηκε από τους ανασκαφείς ότι αφορά τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο, αν και τέτοιου τύπου τυπικά μονογράμματα στους ορθοστάτες του περιβόλου υπήρχαν από την εποχή του Αντίγονου Γονατά μέχρι του Μονόφθαλμου. Όμως στην εποχή του Αντίγονου Γονατά, που ήταν μεταγενέστερη (πέθανε το 239 π.Χ.), δεν ήταν δυνατόν, σύμφωνα με τους ανασκαφείς, να κατασκευαστεί έναν τέτοιο τεράστιο έργο διότι δεν υπήρχαν χρήματα. Σύμφωνα με τον κ. Λεφαντζή, κλείνει η χρονολογική ψαλίδα στα πέντε-έξι χρόνια μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου (323 - 319 π.Χ.).
Ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος είναι ο στρατηγός που αντικατέστησε τον Ηφαιστίωνα μετά το θάνατό του για 8 μήνες μέχρι να πεθάνει ο Μέγας Αλέξαδρος, Μέχρι το θάνατό του το 300 π.Χ. σε βαθύ γήρας 80 χρονών έκανε τα πάντα για να τιμήσει τη μνήμη του Ηφαιστίωνα και του Αλεξάνδρου. «Μάλλον εκείνος παρέλαβε το μνημείο για να βάλει το μονόγραμμά του στον τοίχο…» μας λέει ο κ. Λεφαντζής.
Στο πλαίσιο των ανακοινώσεων Περιστέρη στο ΑΠΘ, ο κ. Λεφαντζής έκανε μια εκτός προγράμματος ομιλία με διευκρινήσεις και μια συνολική προσέγγιση στην ομιλία της εφόρου αρχαιοτήτων Σερρών και επικεφαλούς της ανασκαφικής ομάδας.
Τι ανακοινώθηκε χθες
Από τα σημαντικότερα ευρήματα, η μια εκ τω τριών επιγραφών που βρέθηκαν «Παρέλαβον Ηφαιστίωνος Ηρώον», το γραπτό οικοδομικό «συμβόλαιο» δηλαδή παραλαβής του μνημείου από τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο (σημειωτέον, πρόκειται για τον στρατηγό που αντικατέστησε τον Ηφαιστίωνα μετά το θάνατό του και έμεινε πιστός μέχρι τα βαθιά γεράματά του στη μνήμη του Μ. Αλεξάνδρου και του Ηφαιστίωνα). Το μονόγραμμα «ΑΝΤ» θεωρήθηκε από τους ανασκαφείς ότι αφορά τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο Τα επιγραφικά σήματα που αποδίδονται, κατά την ανασκαφική ομάδα, σε μονόγραμμα του Ηφαιστίωνα βρέθηκαν τόσο εντός του ταφικού μνημείου αλλά στον περίβολο - συνολικά σε 3 σημεία. Σύμφωνα με την ομάδα, τα σήματα σε συνδυασμό με ευρήματα λατρευτικού χαρακτήρα επιβεβαιώνουν τη θεωρία που διατυπώθηκε από τον στενό συνεργάτη της κυρίας Περιστέρη, αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή, ότι το ταφικό μνημείο, η περίβολος και το λιοντάρι συγκροτούν ενιαίο σύνολο, το οποίο φέρει την υπογραφή του αρχιτέκτονα Δεινοκράτη και αφιερώθηκε στον Ηφαιστίωνα, μετά τον αφηρωισμό του. Ολα τα μνημεία για τον Ηφαιστείωνα ήταν δημιουργίες του Δεινοκράτη αναφέρει η ανασκαφική ομάδα. Μ' αυτή την τοποθέτηση η ομάδα επιθυμεί να βάλει τέλος στη «φιλολογία» για το αν το μνημείο είναι Ρωμαϊκό ή όχι. Παρά το ότι η μελέτη συνεχίζεται, η κυρία Περιστέρη έδωσε αναλυτικά δεδομένα για τη χρονολόγηση του ταφικού συγκροτήματος στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα. Καταλήγει με σαφήνεια ότι το σύνολο στον Τύμβο Καστά της Αμφίπολης είναι πρωιμότερο από τα ρωμαϊκά χρόνια.
Ιδιαίτερο βάρος στην ομιλία της κυρίας Περιστέρη δόθηκε στην ανασύνθεση κομματιών της ζωφόρου στον τρίτο θάλαμο του ταφικού μνημείου που βοήθησε ιδιαίτερα στην «ανάγνωσή» του. Στοιχεία που «πιστοποιούν» λατρεία ήρωα, «του νεκρού ή των νεκρών», όπως είπε η κυρία Περιστέρη, στο ταφικό μνημείο αποτελούν μεταξύ άλλων υπολείμματα καύσης, καμένο αγγείο, αρυτήρας άβαφος . Κεραμεική βρέθηκε στην επίχωση σε όλους τους χώρους, ενώ νομίσματα χρονολογούνται από το τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αι. ως τους ρωμαϊκούς χρόνους. Η κυρία Περιστέρη επιβεβαίωσε ότι ο τελευταίος θάλαμος - ο ταφικός - ήταν πολύ διαταραγμένος άρα δύσκολα θα έχουμε περισσότερα στοιχεία για το νεκρό του ταφικού μνημείου.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου